JORNAL BUSINESS TIMOR -- MATADALAN BA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA

2 de março de 2011

Foos Folin Hanehan Povu Fatumea


Fatumea-Administrador Subdistritu Fatumea, distritu Covalima, Martinho Pires hatete populasaun iha subdistritu refere oras ne'e dadaun halerik ba folin foos kilograma 30 ne'ebe sae to'o $35.
 
"Povu agora araska tamba foos ho marka  Globus agora nia folin sae maka’as,  25 kilo grama sae ba $27 ida  30 kilo grama sae ba $35," katak Administrador bainhira hasoru malu ho Ministru Ekonomia no Dezenvolvimentu João Gonsalves iha Aldea Tradugama, Suku Nanu, subdistritu Fatumea foin lalais ne'e.
Lideransa subdistritu refere husu ministeriu kompetente tenki foti medidas lalais hodi rezolve folin foos.Tuir Martinho katak, folin foos ne'ebe sa’e maka’as  impaktu ba ekonomia povu nian tamba maioria povu kiik ne'ebe nia kbiit la to'o.
 
Nia hatutan,antes ne'e MTCI halo intervensaun hodi fo subsidiu foos ba subdisitritu refere maibe dala ida  iha tinan kotuk (2010) iha subdistritu Fatumea Vila deit, la kobre to'o iha suku no aldea.
Tamba ne'e, nia husu mos MTCI intreven lalais folin iha merkadu no oinsa  kria mekanismu ida diak hodi bele fasilita foos to'o iha sub-distritu, no suku ho aldeia sira.Parte seluk, nia husu ministeriu infrastrutura hadia estrada ligasaun Suai ba subdistritu Fatumea tanba estrada ne'ebe aat fo mos impaktu ba folin foos.
 
Iha fatin hanesan, Xefe Suku Nanu Venancio Madeira hatete, populasaun iha suku refere maioria moris  ho vida agrikultura, tamba mudansa klimatika sira  failha halo koileta ba aihan iha to'os hanesan batar, tamba ne'e sira depende deit ba sosa foos.
 
Xefe suku ne'e akresenta, foos folin sa’e maka’as tanba roda ekonomia iha subdistritu Fatumea lalao."Polulasaun iha ne'e menus  transporte publiku, tamba ne'e susar ba sira halao vida ekonomia iha subdistritu Fatumea atu lao diak  tamba kondisaun estrada la diak atu povu tula sira nia sasan ba merkadu," katak xefe sukune’e.
 
Sei Nakukun
 
Kestaun seluk nebe lideransa Fatumea hato’o mos kona-ba elitrisidade. Eletrisidade Sub-Distritu Fatumea Distritu Covalima hahu husi governu anterior to'o agora la funsiona, halo populasaun moris sei iha nakukun laran.
 
Administrador Sub-Disitritu Fatumea bainhira halo enkontru ho MED João Gonçalves iha Aldeia Tradugama, Suku Nanu hatete: "Ami nia elitrisidade iha ne'e mate desde governu anterior to'o agora,ami lahatene rajaun saida mak seidauk hadia."
 
Administrador refere husu MED João Gonsalves atu infroma iha enkontru konsellu ministru konaba problema ne'ebe povu Fatumea infrenta."Ami husu atu Ministru (João Gonsalves-red) bele infroma ba ministeriu kompetente konaba ami nia difikuldade ida ne'e," levanta Administrador.
 
Iha fatin hanesan, Xefe Suku Nanu  Venancio Madeira mos husu ba governu bele kria dalan diak ida atu hodi monta solar panel ba komunidade sira ne'ebe iha area rural hanesan iha nia suku Nanu."Konaba eletrisidade kalan povu nia oan mos estuda laiha ahi. Durante ne'e uza deit barut (kamii) iha tempu kalan.  tanba nee se bele governu fahe solar panel," katak lider komunitaria refere.
 
            Hatan ba kestaun ne'e MED João Gonçalves hatete, nia  sei informa ba ministeriu kompetente wainhira halao reuniaun iha  Konselhu Ministru.    
"Hau sei informa ba ministeriu kompetente konaba imi nia ezijensia hirak ne'e tamba ezijensia sira ne'e  balun laos hau nia kompetensia," katak MED João Gonçalves.(KS-1)

Sem comentários: