JORNAL BUSINESS TIMOR -- MATADALAN BA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA

3 de março de 2011

Distribuisaun Foos MTCI Tenki Direta ba Aldeia

Oe- cusse- Xefe Aldeia Guibiselo, Fransisku Kaet husu ba Ministeriu Turismu Komersiu no Industri (MTCI) atu diretamente despaisu foos  ba  aldeia no tun fa’an foos ba konsumedor sira iha bairo–bairo tamba negosiante sira fa’an foos la tuir standar presu governu nian.

Kaet hato’o lia hirak ne’e relasiona folin foos nebe iha semana liuba derepente sae maka’as iha teritoriu tomak inklui distritu enclave Oecusse. Foos folin nebe sa’e halo populasaun sira iha distritu ne’e hakfodak. Hanesan populasaun ida hatete.
“Ami hakarak despaisu foos tenki liu husi aldeia, tamba agora dadaun ne’e ita hatene katak foos hotu-hotu kg 25 nia presu $18 to’o $20. Hau lamenta tebes saida maka foos nia folin derepenti sa’e. Jestaun saida uluk $12 emprezariu sira fa’an la tuir presu ne’ebe governu fo sai tiha ona, ” katak Domingos Kau ba BT horseik.

Domingus fo apoiu ba xefe aldeia nia ideia katak aldeia bele indentifika numeru famili iha aldeia ba MTCI atu nune,e despaisu mai aldeia maka fa’an fali ba uma kain hotu,tamba sira maka hatene liu familia ne,ebe maka barak liu no familia ne,ebe maka uitoan deit.
“Se kuandu guvernu tun langsung fa’an iha bairus, ami senti ladun diak tamba famili bele ema nain tolu ka haat maka hola tamba guvernu nia ema ne,ebe mai diretamente fa’an la hatene tuir konsumedor sira. So ami autoridade local maka hatene liu kunhese liu komunidade sira nia numeru iha keluarga”dehan Domingus.

Iha fatin hanesan xefe suku Usitasae Cipriano Caunan mos hateten katak, uluk guvernu anterior despaisu mai suku no aldeia maka foin fa’an fali ba komunidade sira iha presu $12 maibe agora guvernu nia planu faan diretamente ba komunidade hanesan fali sira atu hadau malu.
“Oinsa guvernu nia mekanismu atu nune’e bele kontrola emprezariu sira no loja ki’ik sira ne,ebe fa’an foos MTCI? Semana liuba guvernu rasik tun mai fa’an iha gedung foos MTCI nian, iha area Numbey  halo komunidade barak maka la hatene foos ,tamba komunidade la hatene fa’an foos iha loron ne,eba. Ne’e duni sekuandu guvernu atu tun diretamente fa’an foos karik tenki fo hatene ba komunidade liu liu iha parte foho para sira bele ba hola,” dehan Caunan.

Tuir observasaun jornalista, iha tempu ne’eba, komunidade barak hein to’o kalan halo komunidade hadau malu, trata malu, tolok malu tan deit atu hetan foos MTCI nee. Komesa dadersan komunidade ida idak hateten katak osan nebe  sira entrega foin dadauk nee ,han tempu kleur maka foin haruka foos mai. Ida – idak protesta konaba foos nee.    
  
Tan ne’e, tuir Caunan, se bainhira emprezariu ruma maka fa’an foos la tuir standarte guvernu tenki kaer.
“Husu ba kosumedores sira hola foos maka liu presu, iha kompetensia atu hato’o ba autoridade lokal. Atu nune,e bele keixa ba governu.”(KO-2)

Sem comentários: