JORNAL BUSINESS TIMOR -- MATADALAN BA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA

28 de janeiro de 2011

TL Simu Bebeik Aihan Husi Liur Halo Agrikultor Sira La Kreativu

DILI-Bainhira ita simu bei-beik aihan nebe husi rai liur, sirkulasaun osan sei ba hotu ba rai liur laos iha rai laran, no povu agrikultor sira bele sai dependente katak sira hein simu deit no sosa deit sasan nebe governu hatama. Agrikultor sira lakohi atu serbisu, povu agrikultor la iha kreativu para sira bele produs aihan seluk.
Ne’e mak hanoin balu husi Kordenador ONG PERMATIL (Permakultura Timor Lorosae ) Estanislau Claudio ba Business Timor semana liuba iha Palapasu Dili.

Tuir Permatil, lolos estadu tenke hapara importasaun foos husi rai liur tanba bainhira estadu hatama foos bei-beik, ita nia povu agrikultor sira mos baruk atu halo to’os. Sira hein simu deit saida maka governu fo.
“Iha aspetu ida katak governu halo importasaun foos para oinsa bele asegura nesesidade povu nian, maibe ho hahalok ida hanesan ne’e bele fo dependent ba povu agrikultor,” nia hatete.

Tuir nia hanoin katak importasaun foos iha aspektu ekonomikamente osan nebe maka ita iha laos halo sirkulasaun ba ita nia povu maibe osan hirak ne’e bele fo moris ba ema rai liur.
“Ita aprova orsamentu ho millaun boboot laos sirkula ba povu maibe fo moris ba ema rai seluk. Se governu ida ne’e halo jestaun diak hau hanoin sirkulasaun osan ne’e mos ita nia povu bele sente katak sira mos goza osan ida ne’e duni,” Estanislau hatete.

Nia espera katak liu husi programa MTCI nian nebe kolia katak Povu Kuda Governu Sosa bele hamenus importsaun aihan husi rai liur.Ba programa governu nian liu husi ministeriu agrikultura kona ba Fini ba Moris relasiona ho situasaun mudansa klimatika, Estanislau hatete, povu sira lalika hanoin kuda deit hahan hanesan hare no batar maibe tenke kuda aihan ida nebe bele fo ninia hahan husi rai hanesan fehuk no buat sira seluk nebe fo ninia isin mai husi rai, para bele asegura hodi salva an husi mudansa klimatika nebe mosu.Permatil nia hare katak aihan hare no batar labele tahan ba mudansa klimatika.

To’o tempu funan ka seidauk to’o ninia tempu udan ben maran entaun ne’e la bele tahan para fo isin tanba
ne’e maka povu tenke kuda mos aihan hanesan fehuk no mos seluk tan.
Estanislau fo hanoin katak mudansa klimatika nebe mosu tanba hahalok ema nian nebe estraga ambiente barak no ikus mai ita simu konsekuensia mudansa klimatika nebe udan mai la tuir ninia tempu.
Nia dehan, durante ne’e sira serbisu hamutuk ho governu iha area ambiente no mos agrikultura atu oinsa ema bele halo prevensaun.

Permatil ninia konseitu hare rai TL hanesan holistik signifika katak rai husi rai foho lolon mai to’o tasi maioria foho ho rai lolon tanba ne’e povu agrikultor sira tenke kuidadu ba iha ita nia area liu-liu ba foho.
“Durante ne’e ami koko para atu serbisu holistik katak saida maka hare no sai aspetu ida no koko para atu analiza ba problema tomak oinsa para bele rezolve no prevene atu halo adaptasaun hanesan mos mudansa
klimatika nebe mosu dadauk,” nia dehan.(E3

Sem comentários: