JORNAL BUSINESS TIMOR -- MATADALAN BA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA

14 de junho de 2011

Hari Oli Pezado iha Sidade, Governu Tenki Halo Estudu

BAUCAU—Tuir politika governu Timor Leste nebe oras ne’e establese centru Oli Pezado iha Timor Leste liu-liu iha Kapital Baucau hodi bele fo benifisio ba iha komunidade sira nia diak iha timor leste maibe Estado Timor Leste tenki hanoin no halo estudu didiak kona ba nia impaktu ba komunidade sira.
“Kona ba Oli Pezado nebe mak agora dadauk sira monta hela iha distritu laran tomak, inklui Distritu B aucau ne’e hanesan politika governu nian nebe diak ba povu Timor Leste. Karu ke oli pezado hari iha komunidade nia le’et buat ida mak estadu tenki hanoin no halu estudu didiak,” dehan Komunidade Baucau, Antonio Jose Cunha ba Business Timor iha ninia knar fatin Otel Benfica Baucau Villa Nova.
Nia salenta tan katak estudu nebe mak estadu Timor Leste tenki halo liu-liu konaba impaktu meio ambiente tamba kuandu pubrika ida hari’i iha komunidade nia le’et sempre fo impaktu posetivu mak fo servisu ba iha komunidade sira maibe nia sempre fo negativu maka’as liu.
Tan ne’e, nia hateten, ho razaun kuandu loke linha electrisidade ida sempre iha nia Voltage (tegangan) ne’ebe maka’as tamba iha kazu barak nebe mak mosu kuandu komunidade nebe iha sempre iha Voltage (tegangan) nia okos. Entaunh, bele fo impaktu ba ema nia memoria tamba kazu barak nebe mosu iha nasaun nebe dezenvolvimentu hanesan nasaun Indonesia.
Nia esplika katak tuir lolos Estado Timor Leste hakarak establese pabrika ruma tenki halo estudu premeriu kona ba ANDAL (Analisis Dampak Lingkungan), governu labele hare deit ba iha nia benifisiu nebe mak povu hetan maibe governu Timor Leste tenki hare mos kona ba impaktu nebe mak povu hasoru .
“Hau hanoin atu hari Oli pezado tenke dook husi komunidade sira atu labele fo impaktu ba saude komunidade sira,” dehan nia.
Tuir nia katak Oli pezado nebe oras ne’e hari iha Estadio Munisipal Baucau nia kotuk sei fo nia benefisiu nebe boot ba komunidade sira iha Distritu Baucau maibe impaktu negativu nebe mak komunidade sira iha arie tore TT (Timor Telekom) Suku Buibau sei hetan impaktu nebe boot tebes kona ba saude.
“Klaru katak hari eletrisidade ne’e fo benefisiu ba povu Baucau maibe governu tenki hare mos komunidade sira nebe hela besik iha area refere. Tan ne’e, se kuandu mosu duni impaktu negativu nebe boot ba komunidade sira estadu tenki buka fali fatin nebe mak seguru ba komunidade sira iha fatin refere,” nia dehan.
Nia mos rekomenda ba governo Timor Leste katak oras ne’e kompanha komesa halo ona konstruksaun ba fatin Oli pezado nia nebe lao ona, maibe buat nebe mak estado Timor Leste bele halo mak oinsa bele kontrola saude komunidade nian liu-liu sira nebe hela besik iha fatin centru electriku Oli pezado Baucau.
Iha tempu hanesan, reprezentante komunidade Centru Bairo Tore Timor Telecom Vila foun Suku Buibau, Subdistritu Baucau Vila, Albino da silva Xavier hateten relasaun ho establese sentru Oli Pezado ida iha Distritu Baucau nebe oras ne’e sira hela ba nebe la dok husi 100 MTR.
“Wainhira kuandu ami hare kona ba komunidade balun nebe fo ba rai nebe mak besik iha centru rai sidade Baucau, besik eskola pre-sekiundaria No. 2 vila nova ne’ebe besik mos ba komunidade. Ami nia preukupa tebes ba Oli pezado ida ne’e tamba naran ida be eletrisidade nebe ami pasa ona katak eletrisidade nebe lao dadauk iha teritoriu timor lran tomak ho Diesel nebe uza gazoel nebe ninia barulho ,ninia suar ho fumu nebe sai fo impakto ba komunidade.”
Tan ne’e nia husu ba estadu Timor Leste liu-liu ba ministerio kompetente kuando hari Oli pezado tenke dok husi komunidade sira hodi labe fo impaktu ba respierasaun saude komunidade nian. (R-3)

Sem comentários: