JORNAL BUSINESS TIMOR -- MATADALAN BA DEZENVOLVIMENTU EKONOMIA

14 de junho de 2011

Distribuisaun Jornal Ba Oecusse Hasoru Difikuldade ba Transporte

Oe-cusse – Distribuisaun jornal nebe durante nee governu halao kooperasaun ho media haat husi nasional hanesan Jornal Nacional Diario (JND), Tempu Semana (TS), Timor Post (TP) no Suara Timor Lorosae (STL) ba distritu enclave Oecusse sei hasoru difikuldade ba transporte.
Distribuisaun depende ba transporte tantu maritima (ro) husi Dili ba Oecusse semana ida dala rua no distribuisaun rai-maran husi Oecusse Vila ba to’o subdistritu sira no suku sira sempre tarde. Maski nune’e lider komunitariu sira iha distritu ne’e kontente bele asesu informasaun husi jornal nebe fahe gratis.
Atu hadia no buka solusaun oinsa distribuisaun jornal sira la’o diak, administrador distritu Oecusse, Jose Tanesib Anuno halo sorumutu integradu ho administrador subdistritu sira hanesan subdistritu Nitibe, Oesilo, Pantemacassar no reprezentante administrador sub-distritu Pasabe inklui xefe departementus sira iha salaun adminstrador distritu Oecusse, Kuarta (01/06).
Orlando da Conceicao nudar xefe departementu komunikasaun sosial katak objektivu husi sorumutu ida nee atu halo monitorizasaun ba sirkulasaun jornal sira nebe durante nee governu servisu ho nain ba emprezariu media sira hanesan STL, JND, Timor Post, no Tempu Semanal.
Nia dehan iha trimestral oin mai nee bele hadia sistema distribuisaun nebe durante nee lao ona.
Iha opourtunidade hanesan administrador Jose Anuno informa katak, sorumutu ida ne’e importante teb-tebes tamba Oecusse dok husi rai kota Timor Leste (TL), nudar enclave difikuldade teb-tebes para atu hetan ka aksesu informasaun.
“Problema ita infrenta beibeik depois governo halo intervensaun oinsa para hatan implementasaun husi komunidade. Husi ida ne’e maka husi Estatal hari sede suku iha distritu hot-hotu ita tau parabola ba iha suku hotu-hotu para sira asesu informasaun ba Timor Leste nian liu husi notisias,”nia hateten.
Nia informa katak agora daudauk iha mos parabola balun aat tan anin no aat tamba problema teknis. Kona ba TVTL ne’ebe tama iha ne’e iha 2009 harii, 2010 operasaun maibe tan problema ahi mate moris tan mina. Kona ba radio hetan no aksesu duni maibe dala ruma lakon mosu.
Kona ba jornal sira ne’ebe mai iha distritu, depende transporte mai husi Dili semana ida dala rua semana ida dala ida no depende husi nasional haruka. Entaun atu distribui dalaruma semana rua nian butuk hamutuk tamba barak liu mai dala ida labele atu aksesu informasaun, tamba presija tempu naruk.
Administrador subdistritu Pante Macassar Gonsalo Eko katak nia aksesu informasaun iha jornal tamba jornal tama no hetan bei-beik maibe tau iha sira nia edifisiu. Nia agradese ba UNMIT tamba ajuda fahe jornal ba suku sira iha sub-distritu Pante Macassar nia laran.
“Ba oin ita hanoin oinsa buka tan ema ida para distribui jornal ba to’o suco sira iha baze, tamba Oecusse dala ruma lakon informasoes barak, radio dala ruma aat, televisaun mos dala ruma aat, entaun jornal mos lalika sirkula iha vila Pante Macassar deit maibe bele sirkula iha area rurais nebe difisil tebes hetan informasaun. Tamba informasi ne’e importante duni hodi nune’e komunidade sira hatene saida maka akontese iha ita nia rai laran,”nia hateten.
Tiur observasaun reprezentante adminstrador sub-distritu Passabe Grasiano Fuka katak durante ne’e jornal Tempo Semanal nia servisu maka la’o diak tamba iha transporte (motor), hala’o servisu to’o distritu Passabe, nomos tama iha area rurais sira.
“Informasaun povu senti duni, maibe kona ba jornal Diario Nacional, Timor Post no STL sirkula duni mas dala ruma tarde tamba iha tempu udan transportasaun ba Pasabe susar tebes, entaun balu tarde uitoan,” nia hatete.
Iha opourtunidade hanesan adminstrador subdistritu Nitibe, Eurico Bobo hateten katak jornal DN, STL no Timor Post mai duni iha sub-distritu Nitibe maibe tamba deit transporte ba neba difisil tebes entaun dala ruma tarde maibe ida nee la iha problema, naran katak jornal bele to’o para povu hetan asesu.
Nune’e mos administrador sub-distritu Oesilo, Alberto Punef Nini rekoñese jornal tama duni iha ninia edifisio maibe dala ruma lori mai lubuk ida entaun atu fahe mos sempre lori tempu maibe durante durante nee journal ba duni.
Iha opourtunidade hanesan responsabel sirkulasaun journal STL, Diario Nasional no Timor Post distritu Oecusse, Joseph Koa iha ninia intervensaun hateten katak, jornal nebe mai iha distritu Oecusse depende deit ba transporte maritima hanesan iha fulan Februari tinan 2011 foin maka aloka mai iha distritu Oecusse iha dia 13 Marsu 2011 bain hira ro pulau Sabu halao operasaun mai distritu Oecusse.
“Ami nia sistema distribuisaun journal DN, STL no Timor post iha distritu Oecusse ho modelu tolu mak hanesan haruka diretamente ou tau iha adminstrador sub-distritu sira, fahe direitamente ba xefe suco sira iha sira nia uma ou hasoru iha dalan ou iha seremonia ruma sempre fahe jornal no haruka liu husi xefe suco sira nia reprezentante depois maka konfirma ho xefe suco sira bain hira hasoru iha fatin nebe deit katak hetan ona jornal nebe foin dadauk haruka ba ka lae,” nia hateten.
Nia mos afirma katak, durante nee sirkulasaun journal ba xefe suco sira difikuldade duni iha transportasaun husi kapital ba area rurais tamba kondisaun estrada iha tempu udan susar maibe iha nee sempre buka dalan haruka liu husi sira nia reprezentante.
Xefe suco Costa, Aleixo Abi agradese ba governu nebe apoio informasaun liu husi media sira haruka jornal mai iha sira nia suco hodi nune’e povu bele hetan asesu informasaun. Nia agradese mos ba Joseph koa nebe durante nee servisu makas hodi espaila informasaun liu husi journal nebe haruka mai husi nasional.
iha sorumutu nee rasik reprezentante husi adminstrador sub-distritu Pasabe, Graciano Fuka nudar oficial governu lokal Pasabe fo sujestaun ba resposabel sirkulasaun journal husi nain emprezario sira atu halo mos lista distribuisaun no fo kopia ida kada trimestral hodi nune’e maski haruka liu husi reprezentante mos bele iha indikasaun katak jornal to’o duni iha sub-distritu no xefe suco sira.
Iha opourtunidade hanesan xefe departementus sira mos husi ba governu atu kada departementu iha distritu Oecusse mos bele hetan jornal gratuito tamba iha Oecusse agora adminstrador distritu, sub-distritu no xefe suco sira hetan nusa maka xefe departementu sira mos la bele hetan.
Agustino afulit nudar CDO Nitibe husu mos atu jornal nebe agora dadauk sirkula iha Oecusse governu hanoin tok atu bele estudante oan sira hahu husi ensino pre- primaria, secundario to’o secundaria bele hetan mos jornal sira nee hodi akompania informasaun nebe lao iha rai rai laran, liu-liu profesor no alunus sira iha kada eskola. (KO-1)

Sem comentários: