Parseiru Governu ba Dezenvolvimentu Ekonomia
Tuir Kathleen atu bele dezenvolve ekonomia rai laran, iha ona kompania 79 maka ba hamahan an ona iha CCI- TL hamutuk ho emprezaria feto timoroan.
Nia hatete ba Business Timor iha edifisiu CCI-TL Dili, tersa feira semana kotuk katak asosiasaun feto ne’e interese teb-tebes ba iha publiku nebe sai hanesan parseira ida nebe diak ba governu, sira mos hare kona ba administrasaun kafo capacity building ba maluk emprezaria sira iha idak-idak nia kompania.
“To’o agora iha ona kompania 79 maka rejistu ona iha CCI-TL ne’e maluk emprezaria feto timoroan nebe ba hamahan an iha asosiasaun ida ne’e. Kompania sira ne’e 50% maka halai liu ba konstruksaun sivil, hanesan halao hotelaria, restorante, kompania halao suplay e iha mos balu nebe maka halao iha salon, no mos kuda aifunan,” nia hatete.
Tuir nia kompania sira ne’e halai liu ba konstruksaun sivil tanba iha momentu akontesimentu iha tinan hirak liuba sasan barak maka sai aat hetan destroi hanesan iha 1975, 1999, 2006. Tanba ne’e halo kompania balun maka fila fali ba zero, tanba sasan hetan estragus.
Kathleen esplika agora dadaun emprezariu sira balu iha problema finanseiru, nebe ho orsamentu ida ne’e sai dependente fali ba setor publiku, projeitu kompania barak liu sai ba konstruksaun sivil.
Relasiona ho Banku Dezenvolvementu Nasional nebe governu atu hari iha tinan oin mai, nia hatete, emprezariu sira liuliu feto sira kontente tanba planu governu nian katak bele fo ba setor privadu sira bele foti osan hodi buka moris.
“Ami kontente teb-tebes rona ita nia governu atu hari Banku Komersiu e Banku Investimentu iha iha ita nia rai laran para fo apoiu ba ita nia seitor privadu, ami kontente no ami presiza,” nia hatete.
Tuir nia katak iha tinan 1999 balun halai no fila fali sira komesa hahu fali no iha neba sira nia problema savi liu maka finanseiru. Sira hato’o ba banku mundial, no ba governu maibe to’o ohin loron problema ne’e seidauk rezolve, hanesan kreditu buka osan atu foti para halao bisnis ruma maibe osan la iha para atu foti.
Entretantu presidente Koperativa Feto Timor Leste (KOFETIL) Maria Angelica dos Reis haforsa liu tan katak sira mos involve iha asosiasaun AMPR no iha neba iha sira nia asosiasaun ne’e sira sente katak seidauk benefisiu ba sira no sira mos loke tan koperativa ida para halao capacity building ba sira nia membru.
Nia informa antes ne’e sira mos hari tan asosiasaun ida ho naran Asosiasaun Emprezaria Konstruksaun tanba tuir nia katak Timor presiza tebtebes atu reforma nesesidade dezenvolvementu.
Nia dehan ita foin maka ukun an iha area konstrukasaun maka barak liu no agora sira tenta nafatin para bele halo serbisu hanesan mos mane nian.
“Tanba sekuandu ita kolia kona ba jender feto hanesan mos ho mane,” Angelica hatete.
Durante ne’e sira mos hetan obstaklu barak tanba dala barak ema sempre hatete katak feto labele halo ser- bisu hanesan ho mane nian no laiha kapasidade.
“Ami mos bele halo saida maka ema mane nia serbisu tanba ami laos ba kahur masa maibe ami jere deit katak hare ema kaer serbisu ho diak para serbisu ne’e bele lao ho diak no ami sente katak ami mos bele,” Maria Angelica hateten.
Tuir nia obstaklu durante ne’e sira hasoru liu-liu maka finanseiru.Tempu naruk ona seidauk
hadia. Ida tan maka marketing, enkuandu maluk feto sira produtu sasan feto nian, tuir fali administrasaun finansa. Maibe papel solusaun emprezarias das muilheres ba capacity building nafatin sai prioridade ba dezenvolvimentu.
Tanba ne’e sira husu mos ba governu atu serbisu hamutuk ho sira ho internasional nebe asina MoU tiha ona liu-liu ba nasaun Indonezia para oinsa bele fo capacity building ba maluk feto timoroan sira bele halo sasan nebe sai ba merkado masional no mos internasional.Kathleen husu.
Tuir sira katak ba oin sira hato’o ba mundu tomak Capacity Building Skill Development, para aumenta emprezaria sira nia kapasidade no ida ne’e maka sai sira nia papel no mos sira nia asesu ba finanseiru.
Feto sira mos hetan atensaun nebe mai husi governu no mos internasional tanba bele partisipa fahe esperensia atu nune’e ba habelar sira nia asosiasaun iha rai laran ida ne’e ba dezenvolvementu ekonomi rai laran, Kathleen hateten (E3)
Sem comentários:
Enviar um comentário